هوش تهدید یا اطلاعات تهدید (Threat Intelligence) چیست؟ | راهنمای جامع

این روزها، تهدیدات سایبری به سرعت در حال تکامل هستند و هر روز، هکرها و مجرمین سایبری، تکنیک‌های جدیدی برای دور زدن سامانه‌های امنیتی، نفوذ به شبکه‌ها، اکسپلویت کردن آسیب‌پذیری‌ها، اختلال در سرویس‌ها و نقض داده معرفی می‌کنند. در چنین شرایطی، توسعه مفهومی تحت عنوان هوش تهدید یا اطلاعات تهدید (Threat Intelligence) که به اختصار، TI نیز گفته می‌شود، امکان سازگاری راهکارها و روش‌های امنیت سایبری با سرعت بالای تکامل تهدیدات را فرآهم می‌آورد. این رویکرد قدرتمند، با فراتر رفتن از روش‌های دفاع سنتی و منفعلانه مثل فایروال‌ها و آنتی‌ویروس‌ها، به سازمان‌ها و تیم‌های امنیتی آن‌ها کمک می‌کند تا به صورت فعالانه برای مقابله با تهدیدات سایبری آماده شوند و حتی بسیاری از حملات هکری را پیش از شروع و در نتفه خفه کنند.

در واقع، در رویکرد هوش تهدید، از تحلیل الگوها، گردآوری داده‌ها و درک رفتار مهاجمان برای توسعه راهکارها و روش‌های پدافند سایبری فعالانه استفاده می‌شود. TI به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد تا تهدیدات را به صورت فعالانه‌ای پیشبینی، شناسایی و دفع کنند. در این بلاگ، به طور کامل توضیح می‌دهیم که منظور از هوش تهدید یا اطلاعات تهدید چیست و مزایا و چالش‌های استفاده از این رویکرد امنیت سایبری در سازمان‌ها را مرور می‌کنیم. با سایبرنو همراه باشید.

هوش تهدید یا اطلاعات تهدید (Threat Intelligence) چیست؟

هوش تهدید یا اطلاعات تهدید، تنها به جمع‌آوری داده‌های مرتبط با تهدیدات سایبری محدود نمی‌شود؛ بلکه یک فرایند جامع و تحلیلی است که با ارزیابی و تحلیل دقیق داده‌ها، به شناسایی، پیشگیری و مدیریت مؤثر تهدیدات کمک می‌کند؛ این رویکرد، شامل تبدیل این داده‌ها به اطلاعات قابل استفاده برای تصمیم‌گیری آگاهانه و مقابله صحیح با تهدیدات سایبری می‌شود. در هوش تهدید، با مطالعه روش‌های هکرها، امضاءهای بدافزارها و جدیدترین آسیب‌پذیری‌های کشف‌شده، دیدگاهی جامع نسبت به تهدیدات بالقوه، ایجاد می‌شود. این روش، دفاع منفعلانه را به رویکردی فعالانه و پویا تبدیل می‌کند که به سرعت با جدیدترین پیشرفت‌ها در دنیای سایبری سازگار می‌شود.

توجه داشته باشید که رویکرد هوش تهدید، جایگزین روش‌ها و ابزارهای سنتی امنیت شبکه مثل فایروال و آنتی‌ویروس نمی‌شود، بلکه به تقویت این روش‌ها کمک می‌کند. در واقع، هوش تهدید با فرآهم آوردن اطلاعات بروز برای این سیستم‌ها، به شناسایی سریع‌تر و مقابله مؤثرتر با حملات هکری کمک می‌کند. برای مثال، یک پلفترم هوش تهدید می‌تواند با استفاده از اطلاعات گردآوری‌شده در رابطه با حملات فیشینگ اخیر، هشدارهای لازم را به تیم‌های امنیتی بدهد تا حملات فیشینگ را سریع‌تر شناسایی کنند.

چرا هوش تهدید مهم است؟

این روزها که تهدیدات سایبری می‌توانند گذشته از برجای گذاشتن خسارت‌های مالی جبران‌ناپذیر، حتی امنیت ملی را به خطر بیاندازند، هوش تهدید می‌تواند برتری قابل توجهی برای مقابله با تهدیدات سایبری به سازمان‌ها ببخشد. به دلایل زیر، هوش تهدید یا اطلاعات تهدید، از اهمیت بالایی در دفاع سایبری برخوردار است:

• دفاع فعالانه: ابزارها و روش‌های سنتی امنیت سایبری به صورت منفعلانه به تهدیدات سایبری واکنش نشان می‌دهند. در مقابل، هوش تهدید، سازمان‌ها را به اطلاعاتی تجهیز می‌کند که در پیشگیری از وقوع حملات سایبری مؤثر، بسیار کارآمد هستند.
• تصمیم‌گیری آگاهانه: تیم‌های امنیتی سازمان‌ها می‌توانند با کمک گرفتن از منابع اطلاعات تهدید، اولویت‌بندی‌های دفاعی را مشخص کنند و تصمیمات آگاهانه‌تری برای مقابله با تهدیدات سایبری بگیرند.
• سرعت در پاسخ به تهدیدات: هوش تهدید به تیم‌های امنیتی سازمان‌ها کمک می‌کند تا در هنگام وقوع حملات سایبری، با سرعت بالاتری به این حملات واکنش نشان‌دهند و نوع و منشاء حمله را سریع‌تر شناسایی کنند. سرعت بالای پاسخ به تهدیدات به معنی کاهش قابل توجه در خسارت‌های بالقوه حملات هکری است.
• تقویت همکاری بین‌سازمانی برای مقابله با تهدیدات سایبری: معمولا، منابع هوش تهدید، منحصر به یک سازمان نیستند و به صورت عمومی به اشتراک گذاشته می‌شوند تا سازمان‌ها در سرتاسر دنیا بتوانند با همکاری همدیگر به مقابله با تهدیدات سایبری بپردازند. برای مثال، شناسایی نوعی باج‌افزار توسط یک شرکت می‌تواند به دیگر شرکت‌ها در شناسایی سریع‌تر و دفاع مؤثرتر در مقابل آن باج‌افزار کمک کند.

انواع هوش تهدید کدامند؟

انواع مختلفی از رویکردها و منابع اطلاعات تهدید وجود دارد که در این‌جا به مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.

۱- هوش تهدید استراتژیک

هوش تهدید استراتژیک، نگاه جامعی به تهدیدات در فضای سایبری دارد و به اتخاذ تصمیمات آگاهانه‌تر توسط تیم‌های امنیتی سازمان‌ها کمک می‌کند. این نوع هوش تهدید شامل تحلیل سطح بالای جدیدترین تهدیدات سایبری، انگیزه گروه‌های هکری و مدرن‌ترین روش‌های هکرها است که با کمک گزارش‌های جامع سازمان‌ها و شرکت‌های فعال در حوزه امنیت سایبری و حفاظت اطلاعات، ایجاد می‌شود و برای سیاست‌گذاران و تنظیم‌گران از اهمیت بالایی برخوردار است.

۲- هوش تهدید تاکتیکی

هوش تهدید تاکتیکی، به بررسی دقیق‌تر تاکتیک‌ها و فرایندها (TTPها) مورد استفاده هکرها می‌پردازد. این نوع هوش تهدید برای متخصصان امنیت سایبری که باید با نحوه عملیات‌های هکری آشنا باشند و سازوکارهای دفاعی را علیه آن‌ها به کار بگیرند، ارزشمند است.

۳- هوش تهدید عملیاتی

این نوع اطلاعات تهدید به درک چگونگی تهدیدات فعال و کمپین‌های هکری کنونی کمک می‌کند. سازمان‌ها از ای نوع هوش تهدید برای درک حملات محتمل و جزئیاتی مثل تیم متخاصم و زمان و مکان حمله کمک می‌گیرند تا استراتژی‌های دفاعی متناسبی را اتخاذ کنند.

۴- هوش تهدید تکنیکی

این نوع هوش تهدید، شامل شاخص‌های نفوذ (IoC) مثل آدرس‌های IP، فایل-هش‌ها و URLهای مرتبط با تهدیدات سایبری است. معمولا، هوش تهدید تکنیکی با سیستم‌های امنیت شبکه مثل سیستم تشخیص نفوذ (IDS) یکپارچه‌سازی می‌شود تا شبکه را به صورت لحظه به لحظه رصد و تهدیدات را به صورت آنی شناسایی کند.

سازما‌ن‌ها می‌توانند با ترکیب چهار نوع هوش تهدید استراتژیک، تاکتیکی، عملیاتی و تکنیکی، چهارچوب دفاعی مستحکمی در برای تهدیدات نوظهور ایجاد کنند.

هوش تهدید چطور کار می‌کند؟

فرایند هوش تهدید شامل چهار مرحله اصلی است که هر کدام از آن‌ها برای تبدیل داده‌های خام به اطلاعات ارزشمند و قابل استفاده، ضرورت دارند. این چهار مرحله به شرح زیر هستند:

۱- گردآوری داده: داده‌های خام از منابع مختلف مثل گزارش‌های امنیتی، فیدهای تهدید، انجمن‌های دارک وب و منابع متن باز (OSINT) مانند Maltego گردآوری می‌شوند.
۲- پردازش: در این مرحله، داده‌ها غربال‌گری و سازماندهی می‌شوند تا داده‌های غیر مرتبط حذف شوند و تحلیل‌گران امنیتی، بتوانند تنها روی داده‌های با معنی، تمرکز کنند.
۳- تحلیل: در این مرحله، تحلیل‌گران، داده‌های پردازش شده را برای شناسایی الگوها، تهدیدات بالقوه و شاخص‌هایی که نشان‌دهنده تهدیدات آتی هستند، تحلیل می‌کنند.
۴- انتشار: نتایج تحلیل‌ها و اطلاعات به‌دست‌آمده، درون سازمان یا به‌صورت عمومی به اشتراک گذاشته می‌شوند تا راهکارهای مؤثری برای مقابله با تهدیدات نوظهور و موجود ارائه شود.

این چهار مرحله به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا جریانی از داده‌ها را به اطلاعاتی معنی‌دار و ارزشمند تبدیل کنند. وقتی این اطلاعات مانند قطعات پازل در کنار همدیگر قرار بگیرند، به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا برای جدیدترین و پیشرفته‌ترین تهدیدات سایبری، آماده شوند.

چگونه هوش تهدید را در سازمان خود پیاده‌سازی کنید؟

پیاده‌سازی موفق هوش تهدید نیازمند برنامه‌ریزی، سرمایه‌گذاری و همکاری است. مراحل اصلی پیاده‌سازی هوش تهدید برای سازمان‌ها به شرح زیر است:

۱- شناسایی تهدیدات اصلی: روی تهدیدات مرتبط با سازمان و زمینه فعالیت خود، تمرکز کنید. شناخت تهدیدات خاصی که سازمان شما با آن‌ها مواجه است، به شما این امکان را می‌دهد تا تمرکز منابع خود را روی آن‌ها متمرکز کنید.
۲- سرمایه‌گذاری روی پلتفرم‌های اطلاعات تهدید: پلتفرم‌های اطلاعات تهدید یا TIPها داده‌ها را از منابع مختلف گردآوری و به تیم‌های امنیتی در شناسایی سریع تهدیدات سایبری کمک می‌کنند. این پلتفرم‌ها برای بروزرسانی هوش تهدید و به دست آوردن اطلاعات لحظه به لحظه از تهدیدات سایبری، بسیار ارزشمند هستند.
۳- سرویس‌های امنیتی مدیریت‌شده را در نظر داشته باشید: سازمان‌های کوچک می‌توانند بدون داشتن تیم‌های امنیتی، نیازمندی‌های هوش تهدید خود را به شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات امنیت سایبری برون‌سپاری کنند.
۴- تمرین و آموزش منظم: حفظ امنیت سایبری سازمان، مسئولیت همه کارکنان و اعضای سازمان است. تمامی کارکنان باید با جدیدترین یافته‌های اطلاعات تهدید و تهدیدات سایبری نوظهور آشنا شوند.

چالش‌های رایج در هوش تهدید کدامند؟

با اینکه اطلاعات تهدید برای مقابله با هکرها و جدیدترین تهدیدات سایبری، اهمیت ویژه‌ای دارد اما با چالش‌هایی نیز همراه است. از مهم‌ترین این چالش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حجم بالای داده‌: سازماندهی، غربالگری و تحلیل حجم بالایی از داده مرتبط با تهدیدات سایبری، می‌تواند کار بسیار دشواری باشد. سازمان‌ها باید داده‌های باکیفیت و مرتبط را در اولویت قرار دهند تا منابع محدود خود را تنها روی چنین داده‌هایی متمرکز سازند و از اتلاف منابع روی داده‌های بي‌اهمیت، پرهیز کنند.
• تکامل سریع تهدیدات سایبری: تهدیدات سایبری با سرعت بسیار بالایی تکامل پیدا می‌کنند. تیم‌های اطلاعات تهدید باید دانش و ابزارهای خود را بروز نگه دارند که این کار می‌تواند چالش‌برانگیز باشد و منابع زیادی را مصرف کند.
• مثبت‌های کاذب: گاهی اوقات، هوش تهدید می‌تواند هشدارهای کاذب بدهد و سبب کاهش حساسیت تیم‌های امنیتی به تهدیدات واقعی شود. حفظ تعادل بین هشیاری و دقت در هوش تهدید، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

جمع‌بندی

با پیشرفته‌تر شدن تهدیدات سایبری، اهمیت هوش تهدید یا اطلاعات تهدید (Threat Intelligence) نیز روز به روز بیشتر می‌شود. فناوری‌های پیشرفته‌ای مثل هوش مصنوعی و یادگیری ماشین اکنون در خدمت پلتفرم‌های هوش تهدید قرار گرفته‌اند و به آن‌ها امکان پیشبینی و کاهش سریع و دقیق اثرگذاری تهدیدات سایبری را می‌دهند. بنابراین، سازمان‌ها در هر مقیاسی، باید چهارچوب هوش تهدید قابل اتکایی داشته باشند.

هوش تهدید یا اطلاعات تهدید، پلی است که داده‌‌های گردآوری شده از فضای تهدیدات سایبری را به اطلاعات ارزشمند برای دفاع سایبری تبدیل می‌کند و به سازمان‌ها کمک می‌کند تا استراتژی منفعلانه امنیت سایبری خود را با یک استراتژی فعالانه و پیش‌گیرانه، جایگزین کنند.